Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri
Çocuklarda DEHB belirtileri genellikle üç ana başlık altında incelenir:
1. Dikkat Eksikliği:
• Uzun süre bir şeye odaklanmakta zorlanma
• Sık sık eşyalarını kaybetme (kalem, defter, oyuncak vb.)
• Okulda veya evde verilen görevleri tamamlamadan bırakma
• Dikkatsizce hatalar yapma
• Dinliyormuş gibi görünse de söylenenleri tam olarak anlamama
• Planlı ve düzenli çalışma konusunda zorluk çekme
2. Hiperaktivite:
• Sürekli hareket halinde olma, yerinde duramama
• Uzun süre oturması gereken durumlarda (ders, yemek zamanı gibi) sürekli kıpırdanma
• Sessiz ve sakin bir şekilde oyun oynayamama
• Sürekli bir şeylerle uğraşma ihtiyacı hissetme
3. Dürtüsellik:
• Sırasını beklemekte zorlanma
• Başkalarının sözünü kesme veya oyunlarına müdahale etme
• Sonuçlarını düşünmeden hareket etme (örneğin, tehlikeli bir yere tırmanma)
• Duygularını kontrol etmekte güçlük çekme, sık sık öfkelenme
Bu belirtiler her çocukta zaman zaman görülebilir. Ancak DEHB’den bahsedebilmek için bu belirtilerin uzun süredir devam etmesi, birden fazla ortamda (ev, okul, sosyal çevre) gözlemlenmesi ve çocuğun günlük yaşamını olumsuz etkilemesi gereklidir.
Anne-Babalar Ne Yapmalı?
Ebeveynlerin DEHB olan çocuklarına yaklaşımı, çocuğun gelişimi açısından büyük önem taşır. İşte anne-babaların yapabilecekleri bazı önemli adımlar:
- Profesyonel Destek Alın: Eğer çocuğunuzda DEHB belirtileri gözlemliyorsanız, bir çocuk psikoloğu veya psikiyatristine danışarak profesyonel bir değerlendirme yapılmasını sağlayın. Erken teşhis, çocuğunuzun hayatını kolaylaştıracaktır.
2. Olumlu ve Sabırlı Bir Yaklaşım Benimseyin: DEHB’li çocuklar sık sık eleştirilmekten kaçınmalıdır. Onlara karşı sabırlı ve anlayışlı olun. Olumlu yönlerini vurgulamak, özgüvenlerini artırır.
3. Rutinler Oluşturun: Düzenli bir günlük program, çocuğun odaklanmasına ve sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur. Sabah kalkma, ders çalışma, oyun oynama ve yatma saatlerini belirleyerek bir rutin oluşturun.
4. Dikkati Arttırıcı Ortam Hazırlayın: Çalışma alanının sakin, düzenli ve dikkat dağıtıcı unsurlardan arındırılmış olmasına özen gösterin. TV, telefon veya gürültülü ortamlar dikkatlerini daha da dağıtabilir.
5. Kısa ve Net Talimatlar Verin: Çocuğunuza karmaşık talimatlar yerine, kısa ve anlaşılır yönergeler verin. Örneğin, “Odana git ve çantanı hazırla” demek yerine, “Önce çantanı hazırla, sonra kitabını çantana koy” şeklinde adım adım yönlendirin.
6. Enerjisini Doğru Yönlendirin: Hiperaktif çocuklar fazla enerjilerini atabilmeleri için spor, dans, müzik gibi aktivitelerle meşgul olmalıdır. Bu tür etkinlikler onların enerjisini doğru şekilde kullanmalarına yardımcı olur.
7. Okul ile İş Birliği Yapın: Öğretmenleri ve okul yönetimini çocuğunuzun durumu hakkında bilgilendirerek, onların da uygun bir yaklaşım geliştirmesini sağlayın.
8. Beslenmeye Dikkat Edin: Dengeli beslenme, çocuğun dikkat ve enerji seviyesini etkileyebilir. Şekerli ve işlenmiş gıdalardan kaçınarak, protein, sağlıklı yağlar ve sebzeler içeren bir beslenme düzeni oluşturun.
9. Ödül Sistemi Kullanın: Çocuğunuzun olumlu davranışlarını teşvik etmek için ödüller kullanabilirsiniz. Ancak bu ödüller maddi şeyler olmak zorunda değildir; bir övgü, bir çıkartma ya da sevdiği bir aktiviteyi birlikte yapmak da etkili olabilir.
10. Kendi Duygularınızı Yönetin: DEHB’li bir çocukla ilgilenmek zaman zaman zorlayıcı olabilir. Kendi stres seviyenizi yönetmek için kendinize zaman ayırmayı unutmayın ve gerekirse bir uzmandan destek alın.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, doğru destek ve yönlendirme ile kontrol altına alınabilir ve tedavi edilebilir. Ebeveynlerin sabırlı, bilinçli ve destekleyici olması, çocuğun yaşam kalitesini artırır. Profesyonel yardım almak, düzenli bir rutin oluşturmak ve çocuğa anlayışla yaklaşmak, hem çocuğun hem de ailenin daha sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlar. Unutmayın, her çocuk farklıdır ve onların potansiyelini ortaya çıkarmak için en önemli şey sevgi ve sabırdır.